Refraktometre Kullanımı

Merhaba Arkadaşlar,

Bu yazımızda refraktometre kullanımından bahsedeceğim. Bira yapımında şerbetimizin yoğunluğunu ölçmek için kullanıyoruz. Bu aletin en iyi tarafı, hidrometre için ziyan olan birayı ziyan olmaktan kurtarması. Bu minik arkadaş, sıvıların yoğunluğunu, sıvının ışığı kırma oranına bakarak ölçen bir alet. Normalde Brix cinsinden kırılmayı verir ancak, biracılık için gravity göstergeli olanları da var piyasada. Kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken nokta; sıcaklık. Sıvı yoğunluğunu her zaman 20 derecede ölçüyoruz bildiğiniz gibi. Original gravity ölçümünü de kaynama-soğutma aşamalarından sonra yaptığımız için sıkıntı yok(hidrometre ile ölçümü 20 derecede yapmıyorsanız hatalı sonuç alıyorsunuz demektir). Ancak bu aletlerin çoğunda ATC(Automatic Temperature Compensation) özelliği bulunmakta. Yani oda sıcaklığında olmasa bile gösterdiği değerleri ona göre ayarlayıp doğru değeri gösterebiliyor. ATC özelliği yoksa oda sıcaklığına gelene kadar soğutup sonra ölçüm almanız gerekiyor.

Kullanımına gelecek olursak; damlalığımızla bir damla şerbet alıp kapaklı kısmın altındaki cam bölümün üstüne damlatıp kapağını kapatıyoruz. Sonrasında gözümüzü dürbün deliğine dayayıp bir ışık kaynağına bakıyoruz. Beyaz ve mavi alanları ayıran çizgi üzerinde yoğunluğu okuyabiliriz. Gravity göstergeli olanlarında(aşağıdaki foto) zaten yoğunluğu net görebilirsiniz. Gravity göstergesi olmayıp sadece Brix gösterenlerde ise, gördüğümüz değeri kabaca 4,4 ile çarpıyoruz.

Ancak bundan önce yapmamız gereken bir şey var: kalibrasyon.

Çeşitli sebeplerden ötürü kalibrasyon bozulmuş olabilir, ilk önce sıvı damlattığımız cam bölümü güzelce temizleyip siliyoruz. Refraktometre ile gelen distile sudan bir damla aynı şekilde damlatıp kapağı kapatıyoruz. Kutudan çıkan kıl alyen ile resimde ATC yazan yerin hemen üstündeki siyah kapağın altındaki yuvayı döndürerek ayar yapıyoruz. Mavi beyaz bölgeleri ayıran çizginin 0'ı gösteriyor olması lazım. Her ölçümden önce bu şekilde kalibrasyon yapıyoruz. Daha sonrasında örneklem alıp şerbetimizin yoğunluğunu ölçüyoruz.

Ancak hiç unutmamamız gereken bir şey var:

Alkol içeren sıvıların ölçümünü bu şekilde yapamazsınız!

Refraktometre, alkol içermeyen sıvıların yoğunluk ölçümü için uygundur. Alkollü sıvının içinde homojen dağılmadığından refraktometre ile ölçüm direkt yapılamıyor. Refraktometre ile alkol yoğunluğu ölçümü bir formül yardımı ile hesaplanabiliyor ancak formülü kullanmanız için hidrometre ölçümü(FG) gerekiyor. Hidrometre ile yoğunluğu ölçtükten sonra bir de refraktometre ile ölçmeyi anlamsız bulduğumdan, sadece mayalama öncesi yoğunluk hesabı için kullanıyorum refraktometremi.

Umarım yararlı olmuştur. Görüşmek üzere...